Milan Nedić, zločin kolaboracije nekad i sad

Na seminaru 24. decembra, nakon izlaganja autora i autorki koji se na različite načine kritički javno bave ovim pojavama, diskutovaćemo o konceptima, metodama i sadržajima manipulacija karakterističnih za istorijski revizionizam i negacionizam.

Na osnovu pretpostavke da je kumulativni ishod dosadašnjih revizionističkih nastojanja da se ono što je do pre neku godinu bilo neupitno karakterisano kao zločin kolaboracije sa okupatorskim režimom sve više predstavlja i doživljava kao iznuđena, neophodna pa čak i moralno opravdana politička, ekonomska i vojna praksa - izlagačice i izlagači će osvetliti pozicije i principe revizionističkih nastojanja koji su uobičajeno prisutni u pokušajima negiranja i prevrednovanja istorijskih događaja:

1. Selektivni izbor ili ignorisanje istoriografski neupitne faktografije.

2. Insistiranje na dezavuisanju postojećih, višestruko naučno utvrđenih i potvrđenih interpretacija istorije Drugog svetskog rata, uz neargumentovani plasman drastično drugačijih.

3. Rekuperacija istorijskog i izgradnja recentnog ideološko-političkog konteksta koji normalizuje ili čak martirizuje kolaborante.

4. Reprezentacija real-socijalističkog ili samoupravno-socijalističkog uređenja država kao ultimativno negativnih i zločinačkih, pri čemu se svi istorijski protivnici ovih režima, od fašista i nacista, preko boraca za ljudska prava pa do komunističkih disidenata dovode u istu vrednosno-političku i istorijsku ravan „boraca protiv totalitarizma".

Delujući kroz kombinovani uticaj sa ovih pozicija, ukoliko i ne postiže rezultate koje inicijalno priželjkuje, revizionističko-negacionistička istoriografija i propaganda svakako stvaraju konfuziju u kojoj navodno "niko zaista ne zna a ne može tačno ni znati šta je i kako je bilo" tokom Durgog svetskog rata. Obzirom da ovaj svojevrsni permanentni slom prosvećenosti i racionalnosti ima manje ili više očiglednu podršku lokalnih i globalnih političkih i ekonomskih elita koje na račun ogromne većine stanovništva profitiraju od redukcije i rekuperacije sećanja na socijalističko društveno uređenje i njegovo ishodište u antifašističkoj borbi jugoslovenskih naroda, svaka analiza delovanja i uticaja revizionizma mora imati u vidu ovaj hegemoni okvir istorijskog sećanja i pozadinu njegove političke, bilo institucionalne ili medijske proizvodnje i promocije.

Izvodi iz apstrakata i kratke biografije izlagačica i izlagača: 

Dr Marija Obradović

RATNA EKSPLOATACIJA PRIVREDNIH RESURSA TOKOM KVISLINŠKE NEDIĆEVE UPRAVE U VREME NEMAČKE OKUPACIJE SRBIJE U DRUGOM SVETSKOM RATU

"... Kvislinška uprava Srbije na čelu sa Milanom Nedićem počinila je brojne ratne zločine i odgovorna je za ubistvo preko 150.000 ljudi u Srbiji tokom Drugog svetskog rata. Među tim zločinima, prema nalazima Državne komisije FNRJ za utvrđivanje ratnih zločina okupatora i njihovih pomagača, Nedićeva uprava počinila je i ratni zločin prisilne eksploatacije radne snage okupiranog stanovništva. Odnosno, vršila je prisilnu eksploataciju radne snage, teror i zločine prema prinudnim radnicima..."

Dr Marija Obradović je naučni saradnik Instituta za noviju istoriju Srbije. Objavila je veliki broj naučnih radova u zemlji i inostranstvu iz političke i ekonomske posleratne istorije Jugoslavije i Srbije.

/

Dr Milovan Pisari

SLALOM KROZ ČINJENICE, SPUST KROZ KRITERIJUME

Na okruglom stolu "General Milan Nedić i domaća uprava Srbiji 1941-1944. godine: naučni pogledi" održanom 10. juna 2016. godine na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu, organizatori iz Muzja žrtava genocida su rekli da "nikako ne nameravamo da politizujemo struku", aludirajući na prvi naučni skup koji se može slobodno, bez ideologije, organizovati o toj temi.

Tokom skupa su se mogli čuti razni stavovi, među kojima tvrdnja istoričara Bojana Dimitrijevića da je "srpska vlada kroz Zavod za prinudno vaspitanje omladine u Smederevskoj Palanci pokušala da spasi delove svog stanovništva, pre svega mladih, nemačkih represalija". Objavljivanje zbornika radova je najavljeno za 29. avgust 2016. godine, na 75. godišnjicu osnivanja Vlade Narodnog spasa sa Milanom Nedićem na čelu.

U članku objavljenom 24. juna iste godine u Politici pod nazivom "Postnacifikacija Srbije", istoričar Čedomir Antić, pozivajući se na izložbu "Oktobar 1941" i na rad određenih nevladinih organizacija, tvrdi da "u godinama kada je u javnosti sistematski relativizovano gotovo sve u vezi s koncentracionim logorom Jasenovac, prisutna su nastojanja da srpskom narodu bude pripisan udeo u Holokaustu na teritoriji okupirane Srbije". Kroz tekst, autor govori o postojećoj nameri da se celokupni srpski narod smatra primitivnim, zločinačkim, naklonjenim nacizmu, kao i da "onaj ko odbije postnacifikaciju Srbije postaje žrtva diskvalifikacije".

Ova su samo dva primera revizionističke metodologije koja danas, nakon uspešne rehabilitacije četničkog pokreta i njegovog prekvalifikovanja u antifašistički pokret, pokušava da Milana Nedića i njegovu vladu predstavlja kao legitiman i pozitivan primer držanja za vreme vladavine nacističke ideologije. Metodologija se zasniva na određenim mehanizmima: falsifikovanje istorije prikriveno naučnim zvanjem revizionista, lažno a-političko tumačenje istorije opravdano naučnim proučavanjem istorijskih činjenica, potpuna ne-naučna delegitimizacija jugoslovenske ("komunističke") istoriografije, zloupotreba osnovnih pojmova čija je posledica stvaranje potpune konfuzije kako u javnom, tako u naučnom diskursu, upotreba nacionalne pripadnosti ("srpski narod") kao jedini legitimni instrument za preispitivanje prošlosti.

Izlagač će kroz analizu pomenutih primera revizionizma ukazati na realnu dimenziju procesa rehabilitacije kolaboracionista, čija pozadina, tok i posledica imaju pre svega politički karakter.

Dr Milovan Pisarri je doktorirao na Univerzitetu u Veneciji 2011. sa radom o zločinima nad civilima u Srbiji za vreme Prvog svetskog rata. U oktobru 2015. godine rad je dobio nagradu "Vittorio Veneto. Dalla Vittoria alla pace". Bavi se stradanjem civila u Prvom i Drugom svetskom ratu, Holokaustom, genocidom nad Romima, antifašističkom borbom i kulturom sećanja. Objavljuje u nacionalnim i međunarodnim naučnim časopisima, redovno izlaže na međunarodnim seminarima, okruglim stolovima i konferencijama (na poziv). Trenutno je angažovan na pet međunarodnih projekata (tri o Holokaustu i dva o antifašističkoj borbi u Evropi).

Ko-osnivač je nevladinog udruženja Centar za istraživanje i edukaciju o Holokaustu.

/

Jelena Đureinović

MEDIJI I MEDIJACIJA ISTORIJSKOG REVIZIONIZMA I SUDSKIH REHABILITACIJA

Izlaganje se bavi procesom rehabilitacije Milana Nedića koji je počeo u decembru 2015. godine na Višem sudu u Beogradu iz perspektive sudskog i medijskog konteksta. U fokusu je interpretacija Milana Nedića i problema kolaboracije u svedočenjima na ročištima i njena reprezentacija u medijima u Srbiji. Polazna tačka izlaganja je problem nužnosti oslanjanja na medijske izveštaje u praćenju procesa Nedićeve rehabilitacije zbog ograničenja pristupa ročištima, što problematizaciju medijskog pristupa čini još potrebnijom i relevantnijom. Pred sam početak procesa Nedićeve rehabilitacije postojalo je veliko interesovanje medija koje se odražavalo kroz seriju članaka pa čak i televizijskih emisija posvećenih debatama o njegovoj ulozi i rehabilitaciji. Kako proces odmiče i sa svakim narednim ročištem, interesovanje novinara i medija se znatno smanjuje što dovodi do trenutnog problema potpune normalizacije Nedićeve rehabilitacije u javnosti. Pritom su ideološko-politički kontekst kolaboracije sa nacističkim okupatorom i svrha politike sećanja na masovne i kontinuirane ratne zločine okupatorskog i kolaborantskog režima potpuno skrajnuti. Izlaganje će predstaviti karakteristike ove medijske paradigme, njene probleme, kako se ona menjala i takođe suprotstaviti sadržaj svedočenja na ročištima i način na koji se on (ne) predstavlja u medijskim izveštajima. Normalizacija i viktimizacija kolaboracionista se ne odražava samo u medijskim diskursima, već je i jedna od okosnica dominantne politike sećanja. Stoga, u diskusiji o normalizaciji i martirizaciji, neophodno je osvrnuti se i na širi kontekst hegemone polike sećanja koji uključuje i rehabilitaciju drugih saradnika okupatora, gde rehabilitacija Dragoljuba Mihailovića predstavlja najprominentniji primer.

Jelena Đureinović je doktorandkinja i predavačica na Odseku za istočnoevropsku istoriju na Justus Liebig Univerzitetu u Giessenu, Nemačka. Njeno istraživanje bavi se istorijom sećanja na Jugoslovensku vojsku u otadžbini, obuhvatajući njihovu (re)interpretaciju od političke emigracije do sudske rehabilitacije Dragoljuba Mihailovića. Učestovala je na brojnim međunarodnim konferencijama a njen rad o zakonodavstvu i rehabilitaciji Dragoljuba Mihailovića nagrađen je na godišnjoj konvenciji Association for the Study of Nationalities na Columbia Univerzitetu. U fokusu njenog rada su istorijski revizionizam, politike sećanja i diskursi o žrtvama komunizma u postsocijalizmu. Osnovne i master studije završila je na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu i Centralnoevropskom univerzitetu u Budimpešti.

Dragomir Olujić

LEVA KRITIKA KOMUNIZMA KAO ARGUMENT U REVIZIJI ISTORIJE JUGOSLAVIJE

Rasprava o principima revizionizma koji se kao glavnom ili pomoćnom argumentacijom koriste difamacijom socijalističkih i komunističkih pokreta ideja i društvenih uređenja, fokusiraće se na tri osnovna pitanja:

1. šta je, kada i gde tema leve kritike u, od strane revizionizma, uobičajeno ekploatisanim temama?

2. koji je politički i ideološki cilj te kritike u vreme njenog nastanka?

3. kako se i zašto te kritike koriste u antikomunističkoj i antisocijalističkoj retorici i propagandi?

Na ova pitanja biće odgovoreno kroz kraću analizu sledećih primera:

- odnos KPJ prema nacionalnom pitanju i Kraljevini Jugoslaviji (Kraljevini SHS) - rasprava o nacionalnom pitanju 1921-1926. (posebno: Drezdenski kongres, 1928; Splitska konferencija KPJ i Sedmi kongres Kominterne, 1935; Narodni front vs. Jedinstveni front); „saradnja" komunista i ustaša (Velebitski ustanak i „Sporazum iz Sremske Mitrovice 1935."); stvaranje KPH i KPSl, obnova KPJ; NOB 1941-1945.;

- „boljševizacija"/staljinizacija KPJ, Španski građanski rat; SSSR-politika i leva kritika staljinizma;

- odnos KPJ prema fašizmu: kritika i politika otpora, pakt Ribentrop-Molotov i saradnja komunista i nacista/fašista, Okružnica br. 9 i Antiimperijalna fronta (Osvobodilna fronta);

- NOB/NOP: spontanitet i organizacija, ustanak; NOO i organi radničke kontrole; klasni rat i „leve greške"; Martovski pregovori 1943.

- pravo i moral (i „statistika") kao „socijalistički" anti/pristup?! Istorijska istina revolucije!

Dragomir Olujić Oluja je studirao političke nauke, filozofiju i matematiku. Komunista i zagovornik radikalnih (antikapitalističkih i antistaljinističkih) praksi i teorija. Bio je aktivista šezdesetosmaškog pokreta i jedan od pokretača, aktivista i predavača disidentskog „Slobodnog univerziteta", jedine opozicione grupacije u Jugoslaviji. Preko dvadeset puta privođen, hapšen, suđen i/ili zatvaran, poslednji put u „Procesu šestorici", najvećem političkom suđenju u SFRJ.

Fb: https://www.facebook.com/events/237128856724118/

Seminar je deo projekta „Razokviravanje istorije" (Deframing History) i „GLEDATI I VIDETI: Slike istorija u raspravi", koje finansiraju Evropska kulturna fondacija kroz program BAC i Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije. Seminar realizuje Udruženje ReEX koje u saradnji sa partnerima iz organizacija KVART (Prijedor), Documenta (Zagreb) i AKTIV (Kosovska Mitrovica) realizuju projekat Razokviravanje istorije.