SEMINAR MUZIKA I POLITIKA 2.1.

Devedesete u Srbiji, sagledane kroz muziku najčešće se vezuju za kompleks takozvanog "turbo-folka" koji postaje najšire prihvaćena i medijski najzastupljenija muzička praksa. Iz današnje perspektive, čini se da je turbo-folk simplifikovano izjednačen sa nacionalističkom politikom i retorikom kao i ratnim i poratnim traumama društva nastalog tokom sukoba 90ih i raspada Jugoslavije. Takođe, čest zaključak je da je ova praksa "obrisala" sve ostale i izašla kao pobednik jednog unutrašnjeg, snažnog sukoba na muzičkoj i političkoj sceni okrnjene Miloševićeve Jugoslavije, odnosno potonje Srbije. Ipak, da li je bilo baš tako? Naredna dva izdanja seminara Muzika i politika biće posvećena upravom ovom pitanju. Istražićemo pre svega dijalog ekstrema: pank/oi bendova i world-music scene, turbo-folk zvezda i rejv/klabing kulture. Dakle, iako se čini da su i vlast i mast bili u rukama narodnjačke produkcije, tokom devedesetih paralelno su živele muzičke prakse koje su predstavljale, u dobrom delu publike, jasno stilizovane i relativno suprotstavljene svetonazore. Ove prakse su na svoj način, često preciznije definisale opštu političku klimu i jasno referirale - eskapistički ili aktivistički - na nacionalističku retoriku i politiku Miloševićeve epohe.

 

 

Sredinom devedesetih godina prošlog veka, dinamiku scenā popularne muzike u Srbiji pratili su diskursi u kojima su se pojedini žanrovi (poput pop folka) označavali kao „loši" i represivni produkti režimskih politika u kulturi, dok su druge muzičke kulture, iz domena alternativnog (rok muzika, rani derivati world/etno muzike), bile obeležavane kao progresivne, te ideološki i estetski prihvatljivije iz perspektive kritike tada dominantnih društvenih, političkih i medijskih obrazaca. Ovdašnji world music koji se kao skup srodnih transžanrovskih usmerenja i specifična sub- ili kontrakultura organizovana oko slušanja muzike, formirao u odnosu na ideološku poziciju globalnog medijaskejpa zasnovanu na slavljenju drugosti i razlike, ujedno je i ponudio alternativnu varijantu konstruisanja nacionalne kulture u muzici, kroz specifičnu reaktivaciju tradicije. Prostor wm scene se pri tom prividno konstituisao kao anti-političan, dok je zapravo otvarao sasvim specifičan niz pozicija za interpelaciju u određene subjektne pozicije, na preseku alternativnih viđenja lokalnosti i jednovremenog svrstavanja u globalnu zajednicu zaljubljenika u fiktivnu ili 'opipljivu' Drugost. Početkom 2000ih dolazi do komodifikacije wm u prepoznatljiv „etno" zvuk, i sledstveno tome, do izrazitijih podela između komercijalno orijentisanog „etna" i world music ili fusion ostvarenja, projekata i orijentacija koje se u većoj meri oslanjaju na posvećeničku publiku, te principe isticanja autorstva i prekoračenja žanrovskih granica. Danas je odomaćeni koncept „etna" ugrađen u prepoznatljivu, komodifikovanu obrazinu popularne kulture koja i dalje ponavlja uspešan model srećnog spajanja savremenog i lokalnog/starinskog sa početaka wm u Srbiji, a zapravo u toj formi ostavlja manje prostora za nova preispitivanja šta pozivanja na tradiciju (i koju tradiciju?) danas zapravo čine.