TE(RIT)ORIJE ORVELIJANSKOG: Čitanje teksta ORUŽJA I STRAHOVI Todora Kuljića

Problematika se usložava time što se Orvelov model, kao najpoznatiji tipski prikaz i interpretacija režima fleksibilne, strukturama moći prilagodljive istine, sada suviše lako prepoznaje ili pripisuje svakoj državnoj vlasti izloženoj nepredvidivoj a devastirajućoj dinamici globalne politike. Incidentima, iznenadnim ali i očekivanim destruktivnim događajima i procesima sve se teže prilagođavaju i najmoćniji hegemoni narativi i njima podređeni propagandni aparati. Todor Kuljić u jednom od svojih tekstova referiše na ovakvo stanje kao na "ubrzanje istorije".

 

Orvel je, po nekim teoretičarima, opisao model društva sistematskog tlačenja i kontrole ljudi (i) iz perspektive klasne pozicije svoje porodice u imperijalnoj hijerarhiji Velike Britanije*. Međutim, u doživljaju najvećeg dela čitalaštva model je isključivo pripisan "blizanačkim" (twin-) totalitarizmima XX veka (pri čemu se na primer u istorizaciji fašizma/nacizma iz sećanja a time i iz razumevanja brišu upravo istorija evropskog imperijalizma i kolonijalizma).

 

Danas, kada se pridev "orvelijanski" regenerisao i normalizovao u svakodnevnoj političkoj borbi i debati, pokušaćemo da analiziramo njegova razna aktuelna značenja i funkcije. Razgovaraćemo u sledećih nekoliko nedelja o tipskim metodama indukcije i oružacije (weaponization) straha, nesigurnosti i neizvesnosti, “fleksibilizacije” i relativizacije istine (do nivoa kada je potrebno “dokazivati ono što je očigledno”), destitucije logike jezika i smisla govora, a koje je Orvel namerno ili ne, svojim delom oblikovao u svojevrsni standard i potencijalno univerzalnu tendenciju moderne državne vlasti.

 

Tekst je dostupan na https://respublicacasopis.net/2023/02/09/oruzja-i-strahovi/

 

*Eric Blair (pravo ime Džordža Orvela) rođen je u nižoj frakciji profesionalnih službi engleske i imperijalne vladajuće klase (profesije su bile vojska, činovništvo i svećenstvo); njegov otac, koji je potjecao iz vrlo niskog ogranka zemljoposjedničke gornje klase, bio je zaposlen u indijskoj (tj. imperijalnoj) javnoj službi. Ova frakcija bila je “istovremeno tlačitelj i potlačeni iz čega proizlazi istodobno snažno i poremećeno dvostruko viđenje”. Pa ipak, status te frakcije tonuo je, “guran nadolje rastom centralizirane birokracije i monopolističkih trgovačkih kompanija” - točno onim spojem državne i monopolističke moći koji je bio Orwellova glavna noćna mora i neprijatelj. (Prof. dr Darko Suvin, Orwell i 1984. danas: genij i suženi pogled, preveo s engleskoga Aleksandar Žiljak)

 

Marija Perković (Vrbas, 19 septembar 1970) je novinarka, feministkinja, antiratna aktivistkinja, članica Mreže Žena u crnom. Fokus njenog delovanja je na antimilitarizmu, antifašizmu i kritici političke ekonomije kao temelja kapitalizma. Njen aktivistički angažman počinje sa ratovima u bivšoj Jugoslaviji za vreme režima Slobodana Miloševića tokom kojeg su mobilisani građani Srbije, iako rat nikada u Srbiji nije proglašen. Njeno aktivističko delovanje se produžava i na novoizabranu vlast 2000. godine gde nastavlja kritički odnos prema nacionalističkim i fundamentalističkim stremljenjima. U svom javnom govoru i kroz ulične proteste ona se bori za punu emancipaciju žena, ali i muškaraca, koja je, kako ističe, pod stalnom pretnjom socialno-političke klime koja odbija suočavanje sa prošlošću.

 

Korisni linkovi: