SEMINAR ZA SVAKOGA: ČOVEK NA PUTU 2 – Od policy-ja do policijske represije

Srbija se nalazi na takozvanoj balkanskoj ruti i predstavlja samo jednu kratku deonicu na putu iz Turske preko Grčke i Makedonije ili Bugarske, ka Mađarskoj ili Sloveniji i Hrvatskoj, gde se privremeno usporava i kontroliše putovanje migranata.

Osim o razvoju migracijskih politika u Srbiji, kroz koje joj se dodeljuje funkcija "predstraže" na granicama Tvrđave Evrope, biće reči i o senzacionalističkom medijskom izveštavanju koje demonizuje migrante i stvara klimu straha u javnosti, kao i o direktno rasističkom i diskriminatorskom odnosu javnih službi, ali i mnogih građana koji postaju produžena ruka policije pod pritiskom nacionalnih i nadnacionalnih struktura. Jedan od centralnih menanizama za uspostavljanje represije upravo je ilegalizacija migranata, koja proizvodi dve paralelne industrije: onu legalnu, koja bi trebalo da ih zaustavi mobilizacijom postojećih i stvaranjem novih bezbednosnih militantnih i očigledno sve više militarizovanih institucija kao što je Frontex, i onu kriminalizovanu, koja profitira na njima u vidu krijumčara i trgovaca ljudima. Nasuprot dominantnim narativima o migrantima kao ilegalcima, žrtvama političkih režima i kriminalaca, objektima kontrole i eksploatacije migrantskog rada, na seminaru će biti reči o migracijama kao društvenom pokretu i o potencijalnim politikama koje nastaju u pukotinama ove društvene realnosti koju proizvodi kontradikcija između mobilnosti kao izvora eksploatacije i opresije i migracija kao simptoma otpora dominantnim odnosima moći.

Za seminar nije potrebno prijavljivanje.

Izlaganja:

Marta Stojić Mitrović
GAMM, Frontex i Srbija: zone kontrole migracija prema EU

Azilna i imigraciona politika EU uvek su posmatrane u relaciji sa ukidanjem kontrole na unutrašnjim granicama EU: ideja je da se sloboda kretanja, kako ljudi tako i robe, između članica može ostvariti jedino ako se uspostavi adekvatna kontrola ulaska od spolja. U praksi se kontrola ulaska u "zonu slobode, sigurnosti i pravde", kako se EU u svojim najvažnijim aktima naziva, ne obavlja isključivo na samoj teritorijalnoj granici, na spoljnim granicama EU ili Šengen zone - tu su još i untrašnja kontrola migracija, koja se obavlja unutar teritorija država - članica EU, kao i ekstrateritorijalna kontrola migracijskih tokova, koja se obavlja u državama u kojima migranti borave pre ulaska u EU. GAMM (Global Approach to Migration and Mobility) predstavlja glavnu agendu na osnovu koje se uređuje spoljna migraciona i azilna politika EU i sprovodi se putem nekoliko političkih instrumenata (bilateralnih i regionalnih dijaloga i akcionih planova), pravnih instrumenata (kao što su vizne olakšice i sporazumi o readmisiji), putem pružanja operativne podrške i izgradnje kapaciteta kao i dostupnošću programske i projektne podrške trećim državama i drugim stranama, kao što je civilno društvo i međunarodne organizacije. Za pomoć u kontroli migracijskih tokova prema EU Srbiji je obećana vizna liberalizacija, kao i generalno bolji izgledi za članstvo u EU.

Početak „globalnog pristupa migraciji" (Global Approach to Migration) se vezuje još za 1997. godinu i dolazak hiljada iračkih Kurda u Grčku i Italiju morskim putem iz Turske, i usvajanje nacrta tzv. akcionog plana u 46 tačaka EU početkom 1998, sa namerom da se ovakav masovni ulazak ne ponovi. Iste godine u julu, tokom austrijskog predsedavanja Većem EU, napravljen je nacrt strategije o imigraciji i azilnoj politici. gde je u tački 60. predloženo da se model „tvrđave Evrope" zameni modelom koncentričnih krugova migracijske kontrole: prvi krug činile bi države Šengena, drugi krug njihovi susedi, koji bi bili postepeno uključivani viznom kontrolom i politikom readmisije, treći krug činio bi region Zajednice Nezavisnih Država, Turska i severnoafričke zemlje, koje bi se koncentrisale prvenstveno na tranzitne provere i borbu protiv mreža krijumčara, dok bi se četvrti krug, Bliski Istok, Kina i „crna Afrika" (black Africa u originalu), koncentrisao na eliminaciju push faktora.1 Iako je zbog mnogih kontraverzi ovaj nacrt odbačen, pojedini njegovi elementi prisutni su i danas: tako na samim granicama EU i trećih država deluje Frontex (Evropska agencija za upravljanje operativnom saradnjom na spoljnim granicama država - članica EU), a osim ovoga, treće države zadužene su za širu ekstrateritorijalnu kontrolu migracijskih kretanja prema EU, na i unutar svojih granica.

Marta Stojić Mitrović, etnolog - antropolog, radi u Etnografskom institutu SANU. U poslednje vreme istražuje fenomen migracija, a u okviru toga se fokusira na stigmatizaciju i institucionalizovanu diskriminaciju migranata.

Ela Meh
Proizvodnja ilegalizacije migranata putem zakona

Mediji često predstavljaju migrante kao grupe koje se iznenada „pojavljuju" na različitim lokacijama u Srbiji - bilo na Subotičkoj deponiji u sred hladne zime, ili u samom centru Beograda. Analiza strukturnih razloga koji dovode do toga da se ti ljudi nađu na tim mestima je u potpunosti odsutna. Mnogi građani Srbije reaguju strahom i mržnjom, ali mnogi reaguju kroz saosećanje i sažaljenje. U ovoj kratkoj intervenciji, predstaviću manje vidljive uzroke situacije u kojoj se nalaze migranti u Srbiji. U pitanju je način transponovanja Evropske migracione politike na nacionalnu legislativu koja se odnosi na „strance". Zakon je taj koji proizvodi ilegalnost migranata i to ne bi trebalo zanemarivati u razumevanju situacija kao što je ona u beogradskim parkovima. Ipak dominantni diskurs o migracijama često maskira ulogu zakona - što iskrivljuje stvarnu sliku stvari.

Ela Meh, antropološkinja, bavi se no borders aktivizmom za slobodu kretanja i protiv sistema granica. Tokom 2012. godine bila je volonterka Migreurop, živi u Beogradu i istražuje konsekvencije eksternalizacije migracione politike EU i situaciju migranata u Srbiji.

Nataša Despotović
Izveštaj sa terena

Kroz rad na terenu i kroz direktan kontakt sa velikim brojem migranata svedoci smo sistemske i policijske represije koja se dešava svuda gde ima migranata. Tokom dvogodišnjeg kontakta sa ilegalizovanim migrantima u šumama Bogovađe, kao i u samom Centru za prihvat azilanata u Bogovađi imali smo priliku da vidimo kako i na koji način represivni sistem funkcioniše i kakve posledice ima na život i boravak migranata. Tokom poslednjih meseci fokus je shodno potrebama i dešavanjima preusmeren na beogradske parkove i ulice gde boravi veliki broj migranata koji se svakodnevno suočavaju sa represijom i progonom.

Nataša Despotović je aktivistkinja inicijative Zero Tolerance koja je fokusirana na direktne akcija podrške i solidarnosti sa migrantima, podizanja svesti i širenja informacija kao i boljeg samo-organizovanja među migrantima.

Priprema seminara: Ana Vilenica

Moderacija: Ana Vilenica i Nebojša Milikić

Gošće i gosti na debati:

Kao gošće i gosti na debati pozvani su aktivistkinje/aktivisti, novinarke/novinari i umetnice/umetnici koji se aktuelno bave ovom tematikom, među njima i Aleksandra Galonja (nezavisna konsultantkinja), Robert Kozma (Grupa 484), Goran Lazin (Žene u crnom), Srđan Keča (reditelj), Žarka Radoja (novinarka) i No border aktivistkinje i aktivisti.

Debata ČOVEK NA PUTU 2 se realizuje i u okviru Govornog programa Kulturnog centra Rex, čiji je opšti cilj podsticanje na javno promišljanje aktuelnih tema i moguće generisanje jezika kojim se neki akutni društveni problemi mogu bolje definisati i tretirati.

Govorni program Kulturnog centra Rex podržan je od strane Fondacije za otvoreno društvo.